Advocatenkantoren worden in toenemende mate geconfronteerd met complexe uitdagingen. De juridische markt evolueert door veranderende verwachtingen van cliënten en medewerkers, technologische ontwikkelingen en de noodzaak tot professionalisering.
Kantoren hebben te maken met een stijging in kosten. Recent gaf de managing partner van Simmons & Simmons aan dat de salarisexplosie bij Londense kantoren niet houdbaar is. Deze stijging van salarissen is ook voor kantoren buiten Londen een substantiële kostenpost. Daarbovenop brengen zaken als cybersecurity, compliance en professionalisering op het gebied van HR, marketing en business development stijgende kosten met zich mee.
Tariefsverhogingen zullen niet altijd deze kostenstijgingen kunnen compenseren, mede vanwege de prijsdruk vanuit cliënten. Voor veel kantoren is volumegroei dan noodzakelijk. Dit kan via organische groei met een duidelijke strategische focus, uitgebalanceerd portfoliomanagement, gerichte marketing en acquisitie, en effectief teamwork.
Vaker dan in het verleden wordt nu ook de mogelijkheid van een fusie of overname geopperd om schaalvoordelen te realiseren. Voor een succesvolle integratie gelden een aantal kritische succesfactoren:
Cliënten scherpen hun verwachtingen richting hun juridische dienstverleners aan. Zo neemt de werkdruk bij juridische afdelingen toe, mede als gevolg van nieuwe regelgeving (bijv. ESG, de AI Act, NIS2). Tegelijkertijd is er veelal beperkte budgettaire ruimte om het aantal FTE’s uit te breiden. Het is dan niet verrassend dat deze juridische afdelingen ook aan hun kantoren vragen hoe zij bijvoorbeeld door de inzet van AI de juridische kosten kunnen verlagen. Tegelijkertijd stellen cliënten voorwaarden aan de vertrouwelijkheid van data bij gebruik AI door hun kantoor of eisen dat AI output door de advocaat wordt geverifieerd.
De inzet van AI kan ook effect hebben op de prijsmodellen die kantoren hanteren. Hoewel het uurtje-factuurtje model nog dominant is, lezen we in het IBA-onderzoek onder 210 kantoren: “However, all firms anticipate a future shift towards fixed or added value fees, influenced by AI’s impact.”
Bij tenders en aanbestedingen worden kantoren bevraagd op hun ESG-beleid. Zo verwachten bijvoorbeeld zorgaanbieders dat kantoren die voor hen werken niet tegelijkertijd de tabaksindustrie bedienen. Ook maatschappelijke organisaties spreken kantoren nadrukkelijker aan op hun maatschappelijke verantwoordelijkheid.
Al met al is er dynamiek in de verwachtingen die cliënten hebben van hun juridische dienstverleners. Bij het inspelen op deze veranderende wensen is het belangrijker dan ooit, zeker als AI standaardmatige werkzaamheden overneemt, dat de werkelijke toegevoegde waarde van een advocaat ligt in het (proactief) strategisch en praktisch adviseren met diepgaande kennis van de business en de maatschappelijke context van cliënten. Dit vereist dat kantoren investeren in opleiding en training om deze competenties verder te ontwikkelen.
De krappe arbeidsmarkt vormt een structureel probleem. Het vinden van ervaren advocaten wordt steeds lastiger, en headhunters kampen vaker met een tekort aan geschikte kandidaten dan met een gebrek aan opdrachten. Jonge juristen hebben bovendien andere loopbaanverwachtingen. Zij hechten waarde aan een goede werksfeer en ontwikkelingsmogelijkheden, maar verwachten ook dat kantoren vooroplopen in technologie en hun maatschappelijke verantwoordelijkheid tonen.
Niet elke medewerker ambieert het partnerschap in de huidige vorm. Het is daarom belangrijk voor kantoren om na te denken over toekomstbestendig partnerschap en alternatieve carrièrepaden of certificeringsconstructies met winstdeling, zoals bijvoorbeeld bij accountancykantoren, te bestuderen om waardevolle medewerkers te behouden.
Een belangrijk HR-thema is de impact van AI op standaard en routinematige juridische taken die traditioneel door startende advocaten werden uitgevoerd. Dit creëert de uitdaging hoe jonge advocaten de nodige praktijkervaring kunnen opdoen.
De inzet van technologie, met name AI, is een actueel thema. De uitdaging ligt in het bepalen waar AI daadwerkelijk waarde toevoegt, welke AI-producten het meest geschikt zijn en hoe deze passen in het algehele IT-landschap. Dit is complex omdat AI nog volop in ontwikkeling is. Wachten op de ideale AI-oplossing is echter risicovol aangezien adoptie tijd kost en bovenal gedragsverandering vereist. Hierbij is de tone at the top essentieel om de leercurve met AI te doorlopen en advocaten te stimuleren om AI als waardevol hulpmiddel te zien.
De rol van AI speelt voor kantoren niet alleen bij het juridische werk maar kan ook waarde leveren binnen de business services zoals finance, HR, marketing en business development.
Ook cyberrisico’s nemen toe. Uit studie van PwC onder de top 100 UK Law Firms blijkt dat cyberrisico de grootste zorg is, met een toenemende bezorgdheid over de impact ervan op de toekomstige groei. Net zoals bij AI is cybersecurity niet alleen een technologische uitdaging, de menselijke factor is cruciaal waardoor awareness en training noodzakelijk zijn.
Professioneel leiderschap is onmisbaar om adequaat in te spelen op deze uitdagingen. Al langer trekken kantoren professionele bestuurders aan om het kantoor te leiden. Ook stafafdelingen zoals HR, marketing en business development worden verder geprofessionaliseerd.
Partners moeten invulling geven aan hun rol als aandeelhouder/ondernemer en als leidinggevende van een praktijkgroep. De ondernemersrol vraagt om een andere mindset bij strategische keuzes en commerciële concepten dan de advocatenrol, die vaak is gericht op risicobeheersing.
Leiderschap is ook cruciaal bij het aansturen van praktijkgroepen. Dit vereist specifieke competenties en flexibiliteit om leiding te geven aan verschillende generaties.
Professionele inrichting van het bestuur is essentieel om succesvol om met deze uitdagingen om te gaan. Het verdient aanbeveling partners in hun rol als ondernemer en leidinggevende te ondersteunen, bijvoorbeeld door coaching.
Hoewel een uitgebreide bespreking van winstdelingssystemen buiten de scope van dit artikel valt, verdient het jaarlijkse volledig uitkeren van de winst aan partners aandacht. Dit kan problematisch zijn bij substantiële investeringen, bijvoorbeeld in technologie. Naast het ontbreken van winstreserveringen bestaat het risico dat partners dicht bij hun uittreedleeftijd grote investeringen willen uitstellen. Sommige kantoren hebben dit ondervangen in aandeelhoudersovereenkomsten, waarin partners vanaf een bepaalde leeftijd geen stemrecht meer hebben bij investeringsbeslissingen.
De advocatuur staat voor grote uitdagingen. Groei is in vaak noodzakelijk om de stijgende kosten op te vangen terwijl moet worden ingespeeld op veranderende verwachtingen van cliënten en medewerkers. Dit vereist een duidelijke visie, strategische keuzes, gerichte investeringen en professioneel leiderschap. Hierbij hulp nodig? Ik help je graag op weg!
punten
